W 2010 r. zrealizowaliśmy kolejny projekt dotowany przez Fundację EkoFundusz:

„Utrwalenie efektów restytucji żubrów żyjących na wolności w województwie zachodniopomorskim”.

W ramach projektu powstała baza magazynowa na karmę dla żubrów – silosy zbożowe i kontenery magazynowe. Zostały także zakupione i założone na żubry obroże telemetryczne GPS.

W latach 2008-2009 zrealizowaliśmy projekt dotowany przez Fundację EkoFundusz:

„Program ochrony żubra w Polsce: rozwój i ochrona stada zachodniopomorskiego”

W projekcie przewidujemy realizację następujących grup zadań:

• Utworzenie 2 stad satelitarnych żubrów
• Prowadzenie badań telemetrycznych
• Dokarmianie żubrów i opiekę weterynaryjną
• Popularyzację wiedzy o żubrach i edukację.

Utworzenie 2 stad satelitarnych żubrów

Projekt przewidywał utworzenie dwóch stad satelitarnych żubrów w odległości 20 – 50 km od areału stałego występowania żubrów zachodniopomorskich w Nadleśnictwie Mirosławiec. Jest to na tyle duża odległość, że bezpośrednio po utworzenia stada zapobiegnie połączeniu się nowo utworzonej grupy z wolnym stadem. Z drugiej strony jest to dystans pozwalający na swobodną wymianę genów w przyszłości – wędrówki byków w okresie rozrodu odbywają się na trasach wynoszących nawet kilkaset kilometrów.

W miejscach uzgodnionych z właściwymi nadleśnictwami, na terenie gmin, które wyraziły pozytywną opinię zostały zlokalizowane zagrody aklimatyzacyjne. Każda zagroda zajmuje powierzchnię około 4 ha, obejmującą drzewostan, łąkę i wodopój. Teren został ogrodzony siatką leśną wzmocnioną poprzeczną żerdzią z pastuchem elektrycznym. Wewnątrz zagrody zbudowany jest paśnik, służący do karmienia żubrów w zagrodzie i potem do prowadzenia dokarmiania już uwolnionych zwierząt.

Do każdej zagrody wiosną 2008 r. sprowadzane zostały żubry – 6 krów odłowionych z wolnego stada białowieskiego oraz 2 byki wytypowane przez prof. Wandę Olech spoza Białowieży (by uniknąć niebezpieczeństwa przeniesieniabalanopostithis). Żubry przebywały w zagrodzie do czerwca 2008 r., w tym czasie były bacznie obserwowane i oceniano ich stan zdrowotny, założono im także obroże telemetryczne. Po uwolnieniu z zagród żubry zaczęły badać okoliczne tereny. Grupa z Nadleśnictwa Łobez szybko i na trwałe wywędrowała do Nadleśnictwa Drawsko na poligon wojskowy. Żubry z Nadleśnictwa Dobrzany przebywały w kompleksie leśnym wokół zagrody adaptacyjnej do kwietnia 2009 r. i w czasie jednej z dalszych wycieczek znalazły się w granicach rewiru drugiej grupy. Stada połączyły się i pozostały na terenie Nadleśnictwa Drawsko.

Prowadzenie badań telemetrycznych

Populacja zachodniopomorska żubrów była najskromniej chyba udokumentowaną grupą żubrów w Polsce. Systematyczne badania i obserwacje prowadzone były w początkowym okresie po utworzeniu stada, potem informacje zbierano sporadycznie i dane nie były opracowywane. Dopiero od 2005 r. rozpoczęto stały monitoring stada, a telemetria została wprowadzona w 2006 r. Obroże VHF założono trzem bykom uwalnianym z zagrody adaptacyjnej. Jeden z tych samców w sierpniu 2006 r. podjął wędrówkę, która dzięki telemetrii mogła być szczegółowo prześledzona. Niestety zginął w wypadku drogowym. W tym momencie w stadzie pozostały 2 żubry z nadajnikami.

Dzięki pomiarom telemetrycznym prowadzenie monitoringu stało się łatwiejsze. Zbierane dane są bardziej precyzyjne i pozwalają:

• określić dokładne areały osobnicze i całego stada,
• wytypować ostoje i lokalne szlaki migracji
• precyzyjnie wytypować miejsca dokarmiania.

Niestety telemetria VHF ma dużo ograniczeń i nie pozwala w systemie pomiarów prowadzonych przez członków Towarzystwa zebrać dostatecznie dokładnych danych. Dlatego do dokumentowania rozwoju populacji zachodniopomorskiej proponujemy wprowadzić system telemetrii GSM/UHF stosowany z powodzeniem w Białowieży. Taki automatyczny system zbierania danych pozwoli dobrze udokumentować tworzenie stad satelitarnych i ich relacje z głównym ugrupowaniem.

Obroże zostały założone zwierzętom dorosłym: czterem krowom i dwóm bykom.

Dokarmianie żubrów i opieka weterynaryjna

Dokarmianie żubrów w województwie zachodniopomorskim ma na celu oprócz poprawy kondycji zwierząt bardzo istotny wymiar „propagandowy” – pozwala zwiększyć akceptację społeczną dla obecności wolnych żubrów w naturze, bez której trudno planować rozwój populacji. Regularne dokarmianie żubrów zachodniopomorskich rozpoczęło się w 2005 r. w ramach projektu „Ochrona czynna żubrów w województwie zachodniopomorskim” finansowanego przez NFOŚiGW. W roku 2007 dokarmianie było finansowane z darowizny banku PEKAO SA, natomiast na rok 2008/2009 i 2009/2010 z dotacji Fundacji EKOFUNDUSZ.

Przez cały czas realizacji projektu zapewniona była pełna opieka weterynaryjna.

Popularyzacja wiedzy o żubrach i edukacja

Powodzenie rozwoju i zwiększenie liczebności wolnych żubrów zależy od akceptacji społecznej. Obawy i protesty w odniesieniu do obecności żubrów w naturze pochodzą głównie z niewiedzy. Popularyzowanie informacji o żubrach w łatwo przyswajalnej i atrakcyjnej formie jest ważnym elementem projektu. Zamierzamy na bieżąco prowadzić dokumentację filmową wszystkich działań ochronnych i gromadzić materiał o wolnych żubrach. Chcemy przygotować film edukacyjny o żubrach zachodniopomorskich i metodach ich ochrony. Sprzęt który posiadamy nie daje jednak możliwości nagrania materiału filmowego o odpowiednio wysokiej jakości, który mógłby być wykorzystany do produkcji takiego filmu. Dlatego też w ramach projektu ze środków EkoFunduszu zamierzamy zakupić półprofesjonalną kamerę filmową wraz z osprzętem, która zagwarantuje odpowiednią jakość gromadzonych nagrań.